Ozonowanie – niebezpieczna dezynfekcja – część 2

Ozonowanie powietrza, jako sposób na dezynfekcję pomieszczeń trzeba prowadzić z zachowaniem surowych środków ostrożności

Ozon jest to silnie utleniający, drażniący gaz, który już w niskich stężeniach wykazuje szkodliwe działanie dla oczu, nosa, dróg oddechowych i płuc.
W dużych stężeniach może doprowadzić do pogorszenia wzroku, wywołać zaburzenia oddychania (razem z astmą), obrzęk płuc, wzrost tętna i ciśnienia tętniczego, a przez to prowadzić do zgonu.

„Pewnym problemem są natomiast niejasności dotyczące skuteczności działania wirusobójczego ozonu w fazie gazowej, która jest słabiej udokumentowana i obok czasu kontaktu zależna przede wszystkim od stężenia ozonu w powietrzu pomieszczenia. Wykazano doświadczalnie, że udział procentowy wirusów zachowujących żywotność po ozonowaniu w komorze powietrznej zmniejszał się ekspotencjalnie w miarę wzrostu stężenia ozonu w powietrzu. Inaktywacja 90% cząstek wirusa następowała przy iloczynie stężenia i czasu kontaktu wynoszącym 0.34–1.98 min-mg/m³, a 99% – odpowiednio przy 0.80–4.19 min- mg/m³. Dawka ozonu wymagana do uzyskania analogicznego stopnia inaktywacji wirusów w warunkach rzeczywistych może być jednak większa z uwagi na jego reakcje z obecnymi w środowisku innymi mikroorganizmami oraz zanieczyszczeniami chemicznymi powietrza.” ⁽¹⁾

Przy ozonowaniu konieczne jest przestrzeganie dopuszczalnych wartości i surowych rygorów bezpieczeństwa prowadzenia prac.

Graniczne stężenie ozonu w miejscu pracy wynosi 0,1 mg/m³
(według PN–Z–04007–2:1994 NDS wynosi 0,15 mg/m³)

Skuteczna dezynfekcja ozonem wymaga dużego jego stężenia w powietrzu (5 ppm – 7 ppm),

Ozon jest szkodliwy dla ludzi, zwierząt, wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i gumy, tworzyw oraz roślin, dzieł sztuki, tkanin i ubrań. Styczność ozonu z powierzchniami ma wpływ na ich trwałość i odbarwianie.

Dlatego użytkowanie ozonatorów wymaga ścisłego przestrzegania zasad prowadzenia prac:

1) Przygotowanie do pracy
usunięcie ludzi, zwierząt, elektroniki, roślin, materiałów oraz zabezpieczenie wartościowych rzeczy

2) Uszczelnienie pomieszczenia
to pracochłonna, ale konieczna czynność zaklejenia wszelkich otworów wentylacji, szczelin przy- podłogowych i przy- okiennych.
Trzeba zamknąć pomieszczenia SZCZELNIE (ozon jest cięższy od powietrza prawie dwukrotnie – może „wyciekać” przez szpary i szczeliny w podłodze i kratki wentylacyjne do innych pomieszczeń).

3) Przeprowadzenie ozonowania
czas ozonowania zależy od wielu czynników i może trwać od 1,5h do 12h
decydujące czynniki to wielkość pomieszczenia, temperatura powietrza, moc generatora ozonu i cel zabiegu: dezynfekcja czy tylko usunięcie zapachów czyli pożądane stężenie gazu.

Jak obliczyć stężenie ozonu, np: po godzinie pracy generatora o wydajności 5 g/godzinę w pomieszczeniu o kubaturze 100m³ ?

• W ciągu 1 godziny zostanie łącznie wyprodukowane 5.000 mg ozonu.
• 5000 mg / 100 m³ = 50 mg/m³
• Okres połowicznego rozpadu wynosi ok. 20 minut
  dlatego dzielimy wynik przez 3.
  50/3 = 16,6 mg/0₃
  16,6 / 2,14* = 7,78 ppm
  
  *- Gęstość ozonu 2,144 (g/l)

4) Wietrzenie pomieszczenia
Po ozonowaniu wymagane jest wietrzenie, żeby usunąć ozon z pomieszczenia i miejsc trudno-dostępnych do których się dostał, a które mają słaby obieg powietrza. Czas wietrzenia zależy od kubatury pomieszczenia, siły nawiewu i dróg nawiewu świeżego powietrza oraz ilości sprzętów wypełniających pomieszczenie (wietrzenie może zająć nawet do 8 godzin).
Najlepszym rozwiązaniem jest wietrzenie przez szeroko otwarte okna (nie przez system wentylacji pomieszczenia)

5) Środki bezpieczeństwa
pełna maska ochronna z węglem aktywnym dla twarzy i oczu chroniąca drogi oddechowe
lub półmaska z węglem aktywnym i okulary ochronne w szczelnej obudowie, szczelnie przylegające do twarzy.
Powinno się stosować rękawice ochronne i kombinezon ochronny aby uniknąć negatywnych skutków oddziaływania ozonu na skórę.

Dopuszczalne ilości ozonu w powietrzu :

Dopuszczalny limit ekspozycji (OSHA) / Względny limit ekspozycji (NIOSH):
0,1 ppm (8 godzin/dzień, 40 godzin/tydzień)

Limit krótkiego czasu ekspozycji (OSHA/NIOSH):
0,3 ppm (15 minut)

Krótkotrwała ekspozycja niebezpieczna dla zdrowia lub życia (OSHA/NIOSH):
5 ppm

Dopuszczalny limit przy ciągłym narażeniu (FDA):
0,05 ppm

W powietrzu którym oddychamy ozon występuje w bardzo niskich stężeniach (0,001 – 0,003 ppm).

Utrzymanie się ozonu w pomieszczeniu zależy też od temperatury, przy niskich temperaturach utrzymuje się dłużej, przy wyższych rozkłada się zaraz po wytworzeniu.

Czas połowicznego rozpadu ozonu w powietrzu w zależności od temperatury:

Czas połowicznego rozpadu ozonu w wodzie w zależności od temperatury

2 – Wartości dotyczą wyłącznie rozkład termicznego ozonu. Nie uwzględniają wilgotności, aktywności mikrobiologicznej i innych efektów występujących w danym środowisku.

¹ – wg informacji Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (07.04.2020)

Przepisy prawne:

Ustawa RP z 25.02.2011 r. o substancjach i ich mieszaninach (Dz. U. 2011 nr 63 poz. 322)

Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18.12.2006 r.: rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i w sprawie utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 453/2010 z 20.05.2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18.12.2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (Dz.Urz. L 133 z 31.05.2010)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. UE L 353 z dnia 31.12.2008 r. z późniejszymi zmianami)